Według danych Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Polsce aż 1,5 – 2 mln osób to dorosłe dzieci z rodzin z problemem alkoholowym (DDA). W tym około 500 – 600 tys. znajduje się w sytuacji zagrażającej zdrowiu. Ich trauma jest bowiem czasem tak poważna, że przypomina tę, której doznają żołnierze po powrocie z wojny. Dlaczego nasze dzieciństwo jest tak istotne z punktu widzenia psychologii? I w jaki sposób mogą wiedzieć świat Dorosłe Dzieci Alkoholików?
Brak stabilności
Stabilna sytuacja w domu i relacje rodzinne są niezwykle istotne w życiu każdego dziecka. W ten sposób dzieci (zwłaszcza małe) rozwijają poczucie bezpieczeństwa i zaufania oraz poznają otaczający je świat. W domu, w którym alkohol zmienia zachowanie rodziców, stabilność nie jest zachowana. Chociaż jest to oczywiście niezdrowe dla dorosłych, może być katastrofalne w skutkach dla rozwoju dziecka.
Dziecko jest przerażone, zdezorientowane i samotne, a odgłos otwierania drzwi, czy stłuczonej szklanki może wywoływać w nim paniczny lęk przed dalszymi konsekwencjami.
Trudne dzieciństwo
Zaprzeczanie jest tak silną częścią alkoholizmu, że utrudnia dzieciom wyjście z cienia bycia częścią rodziny alkoholików. Zniekształcone myślenie jest „integralną częścią choroby” i może zdominować dotknięte nią gospodarstwo domowe. Rodzice często nakazują dzieciom lub grożą im, zmuszając je do ukrywania haniebnego lub gwałtownego zachowania lub wręcz obalając pogląd, że coś jest nie tak.
Rodzice alkoholicy są tak zaabsorbowani swoim nałogiem, że zapominają o ważnych wydarzeniach (np. urodzinach, uroczystościach szkolnych, sportowych itp.). Dzięki doświadczeniu i obserwacji ich dzieci uczą się, że nie mogą wierzyć, ani ufać nikomu, a już najmniej swoim rodzicom. Zachowanie alkoholowe jest bolesne, ponieważ dziecko uczy się “zakopywania” wszystkiego, co czuje, aby nie naraziło się na gniew pijanej matki lub ojca. Z czasem oznacza to, że dzieci nigdy nie mają wolności wyrażania siebie i rozwijania swojej osobowości. Wreszcie, ciągłe zaprzeczanie nie tylko oznacza, że dzieci prawdopodobnie będą milczeć na temat alkoholizmu (i swoich uczuć na jego temat); oznacza to również, że jest mało prawdopodobne jest, aby rozmawiali z rodzicami o czymkolwiek ważnym lub błahym. Rodzice alkoholicy nie są w stanie rozmawiać ze swoimi dziećmi o nawiązywaniu przyjaźni, rozwiązywaniu problemów z pracą domową ani podejmowaniu właściwych decyzji.
Dorosłe życie dzieci alkoholików
W wyniku tego rodzaju wychowania u dzieci rodziców alkoholików może rozwinąć się depresja, lęk i inne podobne zaburzenia. Mogą nawet czuć, że są w jakiś sposób odpowiedzialni za picie i wynikające z tego zachowanie swoich rodziców, (czasem nawet nie zdając sobie z tego sprawy). Ciężar stresu może mieć charakter traumatyczny do tego stopnia, że u takich osób pojawi się strach i nieufność wobec innych dorosłych i autorytetów. DDA miewają bowiem trudności z nawiązaniem bliskich przyjaźni i intymnych relacji. Niepokój wynikający z niemożności zrozumienia otaczającego ich świata może czasem oznaczać rozwój ich własnego problemu z piciem. Ta niezdolność do oddzielenia przeszłości od teraźniejszości jest powodem, dla których można powiedzieć, że dorastanie w rodzinie alkoholików nie różni się od przerażających doświadczeń żołnierza na polu bitwy. Ani dla dziecka pijanych rodziców, ani dla weterana z bliznami bojowymi, pozostawienie za sobą tego rodzaju emocji i wspomnień nie przychodzi łatwo i naturalnie.
Większość dorosłych dzieci alkoholików chce zapomnieć o swojej przeszłości. Niektórzy nigdy o niej nie mówią i zakładają, że mogą iść dalej i pozwolić jej odejść na zawsze. Cień niespokojnego dzieciństwa będzie za nimi podążać, dopóki nie znajdą odwagi, by się z nim zmierzyć. Proces wychodzenia z traumy, dorastania w niepewnym środowisku wymaga czasu, ale jest wart wysiłku. Po terapii DDA jakość życia ulega znacznej poprawie – porzucane są stare wzorce, eliminowane negatywne mechanizmy, a życie staje się po prostu bardziej satysfakcjonujące.
