Według statystyk 7,3% nastolatków codziennie pali papierosy, a 42% sięga po alkohol. Oczywiście Twoje dziecko nie musi być w tej grupie, lecz warto pamiętać, że znaczny procent mechanizmów uzależnień aktywuje się w okresie dojrzewania. Rozwiązanie? Najlepszym sposobem jest profilaktyka, która pozwoli w przyszłości uniknąć ryzyka wpadnięcia w nałóg.
Czynniki ryzyka
Faktem jest, że nie można zajrzeć w „kryształową kulę”, a następnie postawić tezy, że dziecko na pewno będzie borykać się z problemem picia alkoholu lub używaniem narkotyków w okresie nastoletnimi. Istnieją jednak czynniki, które mogą pomóc ustalić, czy może być bardziej lub mniej narażone na uzależnienie. Ważne jest, aby pamiętać, że czynniki ryzyka nie determinują przyszłości dziecka – informują jedynie o ogólnym wskaźniku prawdopodobieństwa. Można jednak spokojnie powiedzieć, że profilaktyczne działania i zwrócenie szczególnej uwagi na dzieci z wyższym ryzykiem pomaga zmniejszyć to prawdopodobieństwo. Zrozumienie czynników ryzyka jest również bardzo ważne, gdy dziecko ma za sobą pierwsze eksperymenty z uzależniającymi substancjami.
Uzależnienie – do najczęstszych czynników ryzyka należą:
- intensywna potrzeba doznawania silnych wrażeń,
- problemy w budowaniu relacji – z rodziną, rówieśnikami (powodujące poczucie wyobcowania i braku przynależności do większej grupy),
- łatwy dostęp do alkoholu, narkotyków lub innych substancji psychoaktywnych,
- problemy z nauką i radzeniem sobie z obowiązkami szkolnymi,
- przeżyta trauma (bycie świadkiem wypadku samochodowego, rozwód rodziców itp.).
Historie rodzinne – negatywny wzorzec zachowania
Jeśli w Twojej rodzinie występowały przypadki uzależnienia, warto również powiadomić o tym nastolatka, ponieważ jest on narażony na większe ryzyko wystąpienia problemu z narkotykami lub alkoholem (może przejąć pewien wzorzec zachowania). Porozmawiaj o tym z nim, w taki sam sposób jak w przypadku informowania o chorobie takiej jak np. cukrzyca. Nie wiesz, co powiedzieć? Poniżej przykład takiej rozmowy:
„Twój wujek chorował na alkoholizm i nie był w stanie przestać pić alkoholu. Zaniedbywał przez to rodzinę, zdrowie, pracę, co negatywnie wpływało na całe otoczenie. Fakt – picie alkoholu jest legalne, ale jak zapewne wiesz, niektórzy sobie nie radzą z kontrolowaniem tego, jak często i jak dużo piją. Nadużywają go w momencie, gdy jest im ciężko, gdy nie radzą sobie z obowiązkami, problemami. Gdybyś miał jakieś pytania związane z tą chorobą lub chciał o tym porozmawiać, to daj mi śmiało znać”.
Uzależnienie – czynniki chroniące
W jaki sposób można uchronić dziecko przed uzależnieniem? Do najskuteczniejszych „czynników chroniących” należą:
- kontakt z osobami dorosłymi z najbliższego środowiska (rodzice, dziadkowie, wujkowie) oraz relacje z osobami, które nie popierają stosowania substancji uzależniających,
- pozytywny obraz własnej osoby,
- zdolność do radzenia sobie z trudnymi emocjami,
- posiadanie hobby i zainteresowań,
- posiadanie marzeń, celów i realizacja ich.
Jeśli jednak nie potrafimy samodzielnie wdrożyć w życie wyżej wymienionych działań profilaktycznych lub mamy obawy, że nastolatek być może już zaczął eksperymentować z uzależniającymi substancjami – warto porozmawiać ze specjalistą, który swoją wiedzą wesprze nas w tej sytuacji.
